Dit zouden mensen “meer” moeten doen!
Als je relatie niet loopt, zijn er drie opties: struisvogelpolitiek, je koffers pakken of in therapie. Puf voor die laatste? Emotionally Focussed Therapy (EFT) is momenteel erg populair. Wat is het, en wat kun je ervan leren – ook als je relatie nog geen barsten vertoont?
1. Durf afhankelijk te zijn
Knoop dit maar in je oren als je hem weer eens tien keer appt waar hij blijft en hij je beticht van stalken. Afhankelijkheid is niets om je voor te schamen, aldus EFT-grondlegger Sue Johnson, die de bestseller Houd me vast schreef. Je bent emotioneel aan hem gehecht en van hem afhankelijk – zoals een kind afhankelijk is van zijn ouders voor koestering, troost en bescherming. Maar dat is goed! Dat is geen stalken, dat is liefde!
Deze benadering staat haaks op die van relatiegoeroe Jan Geurtz, auteur van Verslaafd aan liefde. Hijvindt juist dat als je je angstvallig vastklampt aan de liefde, de kans op een breuk groot is. Je bent toch geen klein kind meer, maar een autonoom mens? Geurtz is de Marie Kondo van de liefde: als je relatie geen joy sparkt, moet-ie weg.
Iedereen zijn eigen goeroe (doe vooral waar jij je goed bij voelt!), maar vaak is de liefde het simpelweg waard om voor te vechten. Petra Deij is relatieen gezinstherapeut, gespecialiseerd in EFT. Wat is de EFT-definitie van een goede relatie? ‘Een relatie is goed als de partners wederzijds op elkaar kunnen bouwen. Afwisselend leunen en steunen, steun durven vragen aan de ander. En steun toelaten.’ Leunen en steunen, dat klinkt toch heel fijn?
2. Spreek vanuit je emoties
2In Youtube-filmpjes over EFT zie je steeds hetzelfde ongezellige tafereel. Een stel zit ongemakkelijk ver uit elkaar op een bank op elkaar te vitten. Ze vallen nog net niet over de leuningen heen. Zij is woedend omdat hij weer een puinhoop heeft achtergelaten, weer op die stomme vrijmibo is blijven hangen, weer whatever. Hij vraagt zich hardop af waarom hij überhaupt nog thuiskomt. Zij zoekt toch altijd ruzie.
Al dat gekibbel over wie-doet-wat, waar gaat dat écht over? Sue Johnson ziet het zo: autonomie is overrated. Het is spijtig voor het overschot aan singles in onze steden, maar als je alleen leeft, leef je letterlijk korter. Als je relatie stuk dreigt te gaan, is dat dus letterlijk slecht voor de gezondheid. Als hij weer niet de was heeft gedaan, is het alsof jouw behoeftes niet belangrijk voor hem zijn, en dat zou betekenen dat hij niet meer van je houdt. Zo kan er door één sok in de toch al overvolle wasmand bij jou verlatingsangst ontstaan. En dan is het fight, freeze of flight.
Merk je dat je steeds loopt te ruziën (fight), dat je het allemaal worst zal wezen (freeze), of dat je steeds vaker blijft overwerken (flight)? Duik in je angst, zegt de EFT-therapeut. Wat voel je precies als hij wéér gaat hardlopen? Wat voel je nu echt als hij zijn vieze was laat slingeren? Stel jezelf deze vragen. Spreek je partner vervolgens toe vanuit je emoties, niet vanuit je oordeel. Zeg dus niet ‘Wat ben je toch een luie zak,’ maar ‘Ik voel niet meer dat je van me houdt.’
3. Graaf dieper
All animals are equal. Mensen zijn zoogdieren die zich voorspelbaar gedragen. Oud en jong, hoog- en laagopgeleid: onze relaties gaan stuk volgens een voorspelbaar patroon. Numero uno in de destructieve gedragspatronen is ‘aanvallen en terugdeinzen,’ zegt Sue Johnson.
Herken je dit bij jezelf? Jaag je hem door het huis met je volautomatische verbale geweer? Lijk je soms net zijn moeder en vindt hij dat irritant? Ga dan op zoek naar de kern van jouw emoties. Welke emotie schuilt er achter je gesnauw? Woede? O, echt? Wie raakt er nu buiten zinnen van een sok naast de wasmand? Graaf dieper. Kan het angst zijn? En zo ja, weet je waarvoor je zo bang bent?
Pas als er balans is tussen de drie pijlers – zorg, emotionele gehechtheid, seksualiteit – is een relatie goed
4. Stop met trekken
Linda (38) en Han (42) hebben zes EFT-sessies achter de rug. ‘Han en ik zijn altijd autonoom gebleven. We gingen samen weekendjes weg, we deelden de zorg voor de kinderen, maar verder gingen we onze eigen weg. Toen Han zijn baan kwijtraakte én we los van elkaar bizar veel familieleed te verstouwen kregen, ging het mis. We verwerkten ons verdriet individueel. Han zat in zijn eigen bubbel,’ vertelt Linda. Ze begon steeds meer aan Han te trekken. ‘Als ik zei: “Praat nou eens met me,” trok hij zich alleen nog maar meer terug. Ik voelde me zo alleen. Ik wilde gewoon aandacht van hem, al was het maar vijf minuten per dag.’
Ze gingen in therapie. ‘Makkelijk was het niet. We hadden veel te lang doorgesukkeld; we moesten echt aan de bak. Als ik “aan de beurt” was, moest ik de rest van de dag vrij nemen, zo intens was het.’ Maar na een aantal sessies merkten ze al verbetering. Linda: ‘Ik leer in therapie dat ik niet zo bovenop hem moet zitten, en Han leert het te zeggen als er iets met hem is. We zijn nu een jaar verder. Onze interactie is weer gezond, het is weer gezellig. Die gezelligheid miste ik zo.’
5. Je hoeft niet in sekstherapie
Je haast je van school naar werk, van beugeltandarts naar zwemles en van partijtje naar slaapfeest. Dan ben je op. Seks? Kunnen we niet gewoon Netflixen? Petra Deij: ‘De relatie is vaak het sluitstuk van de liefde. Stellen bellen me dan vaak met: “Het loopt niet meer, we hebben geen seks meer.” Ik zeg dan: “Kijk de ander in zijn ogen als je een kop thee brengt, loop weer eens hand in hand. Vóél elkaar weer eens.” ’
Die kleine dingen zijn een gezond begin, en van daaruit kun je verder bouwen. Linda: ‘We kregen na iedere EFT-sessie simpele opdrachten mee, zoals: als je binnenkomt, geef je elkaar vóór alles een kus. Als je onder de stress zit, heb je geen zin om te knuffelen. Dat gaat nu echt weer de goede kant op.’ Oké, de intimiteit is hersteld, dus dan is de relatie ook goed. Toch? Petra Deij: ‘Helaas. Pas als er een balans is tussen alle drie de pijlers in een relatie – zorg, emotionele gehechtheid, seksualiteit – is een relatie goed. Je moet op alle drie die pijlers blijven letten.’
6 De liefde geeft jou ook een tweede kans
Rotjeugd gehad? In de liefde krijg je altijd een tweede kans op een veilig leven, waar troost anytime voorhanden is en de diepe verbinding voelbaar. Als het aan Sue Johnson ligt, staat een onveilige hechting met je opvoeders een veilige hechting in je relaties geenszins in de weg. EFT houdt zich dan ook niet bezig met trauma’s uit de vroege jeugd. Geen gespit en gegraaf in het verleden dus – en dat is goed nieuws als je al een leven op de sofa van de therapeut achter de kiezen hebt, en liever aan problemen in het hier en nu wilt werken.
Afhankelijkheid is niets om je voor te schamen, aldus EFT-grondlegger Sue Johnson
7. Houd hem aan de praat
In Revolutionary Road, met stip de meest tragische film over een slecht huwelijk*, zegt April nadat Frank de zóveelste poging heeft gedaan om dichter bij haar te komen middels een gesprek: ‘Can’t we just take each day as it comes and do the best we can and not feel like we have to talk about everything all the time?’ Nee, April. Praten móét. De mens wordt gelukkig van praten, dat kun je zien op een hersenscan. Dacht je dat je closer werd door seks? Óók. Maar de band komt vooral tot stand door het geklets na de seks. (Je hebt vast ook een ex die altijd direct na de seks in slaap viel. Juist, een ex.)
* Top-3 prachtige films die zeer leerzaam zijn in het kader van ‘zo moet het niet’: 1. Revolutionairy Road 2. The Painted Veil 3. Blue Valentine.
8. Let op je woorden
Jean-Pierre van de Ven is relatietherapeut, schrijver en columnist. Is therapie die sterk is gericht op emoties, zoals EFT, altijd nuttig? ‘Soms heeft het niet zo veel zin om te praten over patronen in een relatie, als je sowieso niet goed in staat bent waar dan ook over te praten en na te denken. Omdat je in zo’n ruzieachtige sfeer zit dat het allemaal niet aankomt. Dan begin ik met de communicatie: merk je wat het effect is van de manier waarop je iets zegt? Daarmee bereid ik mensen voor op de therapie zelf. Ook als een van de twee een script heeft die de relatie in de weg zit, moet daar eerst aan worden g ewerkt. Scripts zijn overtuigingen die je in een intieme relatie kunt hebben, zoals: ik moet alles altijd zelf doen. Of juist: ik kan het niet alleen.’
9. Organiseer een relatievierdaagse
Praten over emoties wordt steeds gewoner, merkt Jean-Pierre van de Ven in zijn praktijk: ‘Twintig jaar geleden was therapie veel intellectueler. Tegenwoordig zit ik veel te praten met mensen over wat er “nu” gebeurt tijdens een zitting, over de emoties die ter plekke opspelen. Het uiten van emoties is in de maatschappij belangrijk geworden.’ Dat emoties in de mode zijn, betekent echter niet dat iedereen zomaar altijd over zijn emoties kan praten. Petra Deij: ‘Een goed gesprek komt, net als seks, niet vanzelf. Zet een kruisje in je agenda, maak tijd voor elkaar vrij en doe het ook echt: praten, mijmeren, dromen. Hoe ervaart de ander het leven écht?’ Ervaringstip van JAN: Je kunt natuurlijk samen uit eten gaan als je iets hebt uit te praten. Maar wat ook heel goed werkt (zo niet beter), is wandelen. Naast elkaar lopen en elkaar niet in de ogen hoeven kijken helpt bij het op gang brengen van een gesprek. Dus ga samen een blokje om. En als het helemaal hommeles is, overweeg dan een wandelweekend.
Rotjeugd gehad? In de liefde krijg je altijd een tweede kans op een veilig leven, waar troost anytime voorhanden is en de diepe verbinding voelbaar
10. It takes one to tango
Vrouwen zijn verbaal vaardiger dan mannen, zegt Sue Johnson. We hebben al jong van onze moeders geleerd om onze gevoelens onder woorden te brengen, terwijl mannen juist eerder geleerd hebben om over hun emoties te zwijgen. ‘Mannen graven vaak een emotionele slotgracht om zich heen,’ aldus Johnson. Voor sommige mannen is EFT dan ook een te grote stap. Petra Deij: ‘Het afdalen in jezelf, in je angst en verdriet, ís ook gewoon eng en pijnlijk. Het is veel makkelijker om boosheid en chagrijn te blijven voelen.’ In je eentje in EFT-relatietherapie kan niet, vindt zij. Jean-Pierre van de Ven is het daar niet mee eens. ‘Ik zei vroeger altijd: liever met z’n tweeën. Dat is transparanter. Maar tegenwoordig ben ik er gemakkelijker in. We kunnen het probleem best separaat bespreken. In individuele therapie gaat het toch ook vaak over je relatie? In je relaties merk je wie je bent.’
Lezen!
Alles over EFT lees je in Sue Johnsons Houd me vast en de opvolger Laat me niet los. Met oefeningen voor een levenslange en monogame relatie (Kosmos). Waarom luister je niet? van Jean-Pierre van de Ven ligt nu in de winkel (Ambo | Anthos), net als Beter Scheiden van Petra Deij en een herziene uitgave van Verder na een affaire (Kosmos).